Charles Dickens, Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom.

Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom, to czwarty tom wydany w serii nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka Wstyd mi się przyznać, ale poprzednich trzech tomów nie czytałam, aczkolwiek obiecałam sobie, że nadrobię stracone książki. Powrót do klasyki popularnej i wspaniałego języka tych książek, na nowo mnie oczarował. Współczesne powieści nie mają już w większości ani takiego polotu językowego, ani uroku, ani klimatu. Co kryje czwarty tom w serii?

Wrak Złotej Mary (The Wreck of the Golden Mary) znalazł się w bożonarodzeniowym numerze „Household Words” z grudnia 1856 r. i obejmował osiem tekstów. Jedynie pierwszy z nich napisany był przez Charlesa Dickensa, reszta natomiast przez Wilkie’go Collinsa, Percy’ego Fitzgeralda, Harriet Parr, Adelaide Anne Procter i o. Jamesa White’a. To krótka opowieść o zderzeniu statku z górą lodową i w rezultacie uratowaniu się na dwóch łodziach kilkudziesięciu pasażerów i załogi. Samotność na pełnych wodach, głód i niknące z dnia na dzień siły, bezustannie towarzyszą uratowanym. Godziny spędzane są na snuciu opowieści i śpiewaniu piosenek. Dowódcą był Kapitan George William Ravender, który zachęca ocalałych do znajdowania w sobie nadziei i odwagi. Oprócz tego fragmentu, w książce znaleźć można tekst Wilkiego Collinsa zatytułowany Wybawienie, który opowiada o końcu całej eskapady.

Katusze gromadki angielskich jeńców (The Perils of Certain English Prisoners) to opowiadanie, które zostało wydrukowane w 1857 r. Pierwszy i trzeci tekst był autorstwa Charlesa Dickensa, drugi Wilkiego Collinsa. Opowieść dotyczy wydarzeń mających miejsce w 1844 r., gdy narrator- Gill Davis, szeregowy w Royal Marines przybył na statku „Christopher Columbus” do Wybrzeża Moskitów (fragment wybrzeża Morza Karaibskiego w Nikaragui i południowym Hondurasie). Inspiracją dla tej opowieści była odwaga okazana przez brytyjskie kobiety i dzieci schwytane podczas buntu wojska indyjskiego w powstaniu sepojskim w 1857 r. w Cawnpore i Lucknow. Po stłumieniu Rebelii Sepojowej Brytyjczycy zlikwidowali Kompanię Wschodnioindyjską, a Indie stały się kolonią Imperium Brytyjskiego. W opowieści występuje nieustraszona panna Marion Maryon. To opowieści o niewoli i ucieczce, gdy piraci atakują wyspę Silver-Store (w pobliżu brytyjskiej kolonii Belize), mordują wielu brytyjskich kolonistów, a następnie kradną srebro i biorą zakładników. W ramach połączonej inicjatywy panny Maryon i Davisa, jeńcom udaje się uciec w dół rzeki. 

Kolejne opowiadanie nosi tytuł Nawiedzony dom (The Haunted House) i zostało opublikowane w świątecznym numerze „All the Year Round” w 1859 r. Dickens jest autorem tu trzech tekstów: Śmiertelnicy w domu (The Mortals in the House), Duch w pokoju panicza B. (The Ghost in Master B's Room ), Duch w pokoju narożnym (The Ghost in the Corner Room). Te właśnie teksty można odnaleźć w prezentowanym tomie. Dla poratowania zdrowia nasz narrator, za namową swojego przyjaciela, wybrał się na wieś do pewnego domu. Mimo jego złego stanu i krążącej historii o jego nawiedzeniu, narrator postanawia wynająć go na sześć miesięcy (od października do marca) i zamieszkać tam ze swoją trzydziestoośmioletnią siostrą panną Patty. Z powodu mnóstwa różnych odgłosów zasłyszanych w domu, nikt ze służących nie zostaje z nimi na dłużej. Kobieta proponuje, aby zwolnić więc wszystkich służących, oprócz głuchego stajennego i zaprosić do domu gości. Ci (w liczbie siedmiu) przybywają pod koniec listopada i zajmują losowo przyznane sypialnie. Przyjaciele zgadzają się milczeć na temat wszelkich upiornych doświadczeń, dopóki nie spotkają się w Dwunastą Noc, chyba, że zaistnieje wyższa konieczność. Tak powstają poszczególne opowieści, w tym o duchu działającym w pokoju panicza B. i duchu w pokoju narożnym.

W 1860 r. zostaje wydrukowany numer z utworem Wieści z morza (A Message from the Sea), który składał się z pięć części. Pierwsza Dickensa, druga autorstwa Dickensa i Wilkiego Collinsa, trzecia Dickensa i Charlesa Alistona Collinsa, czwarta- Wilkiego Collinsa, piata- Dickensa. To opowiadanie proste i podnoszące na duchu, z plastycznym opisem małej wioski zbudowanej na skraju stromej, urwistej skały. Dotarł do niej kapitan Jorgan, Amerykanin, urodzony w Nowej Anglii. To morska przygoda w połączeniu z rodzinną tajemnicą, która została rozwiązana za pomocą całkiem niewiarygodnych zbiegów okoliczności.

Bezimienny bagaż (Somebody’s Luggage) to zbiorczy tytuł dziesięciu utworów wydanych w 1862 r. Dickens był tu autorem czterech opowiadań. Kelner zawadza się o bagaż pozostawiony w hotelu. Postanawia go przeszukać, aby zidentyfikować właściciela. Znajduje jednak wiele stron zapisanego papieru – rękopis, który zaczyna czytać. Historia dość zabawna.

Ziemia Toma Tiddlera (Tom Tiddler's Ground) została wydana w numerze „All the Year Round” w 1861 r. Wchodzą tu teksty Charlesa Dickensa oraz Amelii Edwards, Wilkiego Collinsa, Johna Harwooda. Tytuł nawiązuje do gry dla dzieci. Jeden gracz, „Tom Tiddler”, stoi na stercie kamieni czy żwiru. Inni gracze pędzą na stos, płacząc ”Oto jestem na ziemi Toma Tiddlera ”, podczas gdy Tom próbuje schwytać lub w innych wersjach wydalić najeźdźców. W tej historii goście opowiadają pustelnikowi opowieści. Dickens podaje doskonały i bezpośredni opis pustelnika. Wykazuje wiele empatii i identyfikacji z samotnym dzieckiem, narastający strach czy wyolbrzymione słyszane dźwięki. 

Bezdroże (No Thoroughfare) wydane w 1867 r. to jednocześnie tytuł opowiadania i sztuki autorstwa Dickensa i Collinsa. Był to ostatni utwór Dickensa, który ukazał się w bożonarodzeniowym numerze „All The Year Round”. Dość niedawno wydawnictwo MG wydało całe opowiadanie/mini powieść pod tytułem Bez wyjścia. 30 listopada 1835 r. młoda kobieta dzięki swojej natarczywości i cierpliwości uprasza opiekunkę w przytułku o wyjawienie jej potrzebnych danych jednego z dzieci. Po latach powraca i korzysta z tej wiedzy. Idylla domowego ogniska trwa, ale wszystko ulega kiedyś zmianie.

Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom to książka, która w tym właśnie czasie dostarcza wiele emocji wrażeń. W opowiadaniach mowa jest  o miłości, przebaczeniu, zadośćuczynieniu wyrządzonym krzywdom, niesieniu pomocy, tajemnicach z przeszłości. To pięknie wydana książka, której zawartość nie podlega ocenie. Koniecznie należy przeczytać.

Charles Dickens, Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, t. 4 w serii: Opowieści wigilijne, tytuł oryg.: The Haunted Man and the Ghost’s Bargain, A Fancy for Christmas-Time, tłumaczenie: Jerzy Łoziński, oprawa twarda z obwolutą, stron 562.

Seria Opowieści wigilijne wyd. Zysk i S-ka:

1. Opowieści wigilijne. Kolęda prozą.
2. Opowieści wigilijne. Świerszcz za kominem.
3. Opowieści wigilijne. Czym jest dla nas Boże Narodzenie.
4. Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom.

*słowem malowane 18.12.2019 r.

Francis Duncan, Morderstwo na święta.

      

       Francis Duncan to pseudonim Williama Waltera Franka Underhilla (1914-1988) mieszkającego prawie przez całe życie w Bristolu. Bardzo wcześnie zaczął publikować artykuły do gazet i czasopism. Jego pierwsza powieść kryminalna została opublikowana w 1936 r. W 1938 r. poślubił Sylvię Henly. Służył w Korpusie Medycznym Armii Królewskiej podczas II Wojny Światowej, lądując we Francji wkrótce po D-Day. Po wojnie pracował jako nauczyciel. Jego córka, Kathryn, urodziła się w 1943 r., a syn, Derek, w 1949 r. Przez większość tego czasu kontynuował pisanie kryminałów z "czystej wewnętrznej konieczności", ale także aby uzupełnić skromny dochód. Lubił podróże zagraniczne, szczególnie do Francji, a na emeryturze zaczął grać w golfa. Zmarł na atak serca krótko po świętowaniu pięćdziesiątej rocznicy ślubu.

Morderstwo na święta po raz pierwszy opublikowano w 1949 r. Sześćdziesięcioletni detektyw Mordecai Tremaine z niewielkim zapałem przybywa na zaproszenie Benedicta Grame’a do wiejskiej posiadłości Sherbroome, aby wraz z innymi zaproszonymi gośćmi spędzić tam święta Bożego Narodzenia. Od początku zaintrygowany jest przyczynami tkwiącymi w wystosowanym zaproszeniu, jak i poznanymi biesiadnikami wywodzącymi się głównie ze sfery wyższej. Wśród gości wyczuwalne jest bowiem pewnego rodzaju napięcie. Gdy dochodzi do zbrodni, Mordecai Tremaine staje przed kolejnym detektywistycznym wyzwaniem znalezienia winnego. W domu pełnym gości, wszyscy zachowują się dziwnie, posiadają wyraźne bądź ukryte motywy. Mamy między innymi: chciwość, szantaż, malwersacje, próbę udaremnienia miłości.

Klimat starej posiadłości, minionych czasów, zimy na niedostępnej angielskiej prowincji i Bożego Narodzenia został w powieści przywołany z niesamowitą mocą. To klasyczna brytyjska kryminalna zagadka do rozwiązania. W dodatku wszystko dzieje się w jednej posiadłości i dotyczy zamkniętego kręgu osób. Przeszłość bohaterów intryguje i do końca nie można być pewnym, kto tak naprawdę jest mordercą. Tremaine jest miłym, romantycznym i życzliwym starszym panem. Posiada naturalny spryt i znakomicie wyciąga wnioski z obserwacji, tego co dzieje się wokół niego. Charakterystyka gości jest także dobrze zarysowana Duncana począwszy od wzruszającej relacji młodych kochanków Denysa i Rogera, poprzez zrzędliwego naukowca Lorringa, naturalną żarłoczność pana dworu Benedicta Grame'a i po kontrastujące postacie myszowatej Charlotte (siostra Benedicta) czy kusicielki Lucii Tristam.

W gęstej atmosferze wiejskiej posiadłości można poczuć prawdziwe święta Bożego Narodzenia, z ciepłem ognia, luksusowym otoczeniem i padającym łagodnie śniegiem na zewnątrz. Należy przyznać, że Francis Duncan utrzymuje czytelnika w niepewności. Idealna książka na świąteczny zimowy wieczór.

Francis Duncan, Morderstwo na święta, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2018, tytuł oryg.: Murder for Christmas, tłumaczenie: Tomasz Bieroń, seria: Mordecai Tremaine #2 (w Polsce jako 1), okładka miękka ze skrzydełkami, stron 312.

seria: Mordecai Tremaine

1. Murder has a Motive

2. Murder for Christmas – Morderstwo na Święta (2018)

3. So Pretty a Problem

4. In at the Death

5. Behold a Fair Woman


*słowem malowane 22.12.2018

Wigilia pełna duchów.

Wigilia pełna duchów to zbiór klasycznych opowiadań grozy, które powstały w epoce wiktoriańskiej i edwardiańskiej. Ich motywem przewodnim są nawiedzone miejsca, elementy spirytyzmu, tajemnice z przeszłości, nadprzyrodzone siły. Większość opowiadań nie ma nic wspólnego ze świętami Bożego Narodzenia. Tytuł tomu nawiązuje do tradycyjnych wierzeń przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Podczas Wigilii Bożego Narodzenia, dusze tych, którzy odeszli, dzięki łasce Boskiej są w stanie opuszczać zaświaty i przebywać ze swymi bliskimi w swoich dawnych domach. W wiktoriańskich gazetach i czasopismach w tym okresie kalendarzowym, często pojawiały się opowieści o duchach, a czytanie ich przy świecach i przy kominku w długie, zimowe wieczory stało się tradycją. 

Zbiór otwiera wiktoriańskie opowiadanie Mrs. J. H. Riddell (Charlotte Riddell) Dom pod włoskim orzechem (Walunt-Tree House, 1882). Przekazuje ono historię niezamieszkanej od siedmiu lat rezydencji, która ciągle stała pusta. Obecnie zjawia się nowy właściciel, Pan Stainton, który od razu zostaje powiadomiony, że dom jest nawiedzony. Wbrew radom prawnika postanawia jednak w nim zamieszkać i rozwikłać tajemniczą historię, która wiąże się z domem. To staromodna opowieść ze szczęśliwym zakończeniem, w której dobro zwycięża zło. Poruszane są też kwestie zachowania dorosłych względem dzieci, winy i kary.

Duch Panny młodej (A Spirit Bride, 1896) Adrew Haggarda opowiada o uczestnictwie Pana George’a Ashburtona, w proszonym seansie spirytystycznym, który odbył się w nawiedzonym domu państwa Smith’ów. Postanowili oni skorzystać z medium, aby zmaterializować duchy i dowiedzieć się, czego właściwie oczekują. Między innymi pojawia się piękna Evelyn, w której George zakochuje się. Evelyn zostaje jego żoną zastrzegając, że co tydzień na dwa dni będzie go opuszczać. Rozwiązanie tego wszystkiego jest bardzo ciekawe.

Modlitwa Sir Hugona (Sir Hugo’s Prayer, ok. 1920) G. B. Burgina (George Brown Burgin) opowiada o duchach sir Hugona Folletta i lady Follett, które wędrują po blankach zamku Dulverton. Nadszedł czas, że po upływie setek lat, obydwoje stwierdzili, że stali się okropnie nudni i staroświeccy. W dodatku lady Follett pragnęła znów żyć i mieć ciało z krwi i kości. Gdy więc na blankach zamku w Wigilię tuż przed północą zjawia się Clare Follett w towarzystwie dwóch mężczyzn nieukrywających wzajemnej niechęci, duchy zaczynają interesować się całym zajściem i nieco się wtrącić. 

W tomie znaleźć można również opowiadanie Elizabeth Gaskell zatytułowane Opowieść starej piastunki (The Old Nurse’s Story, 1852). Stara niania Hesther opowiada, jak w wieku 17 lat zabrała ukochaną pięcioletnią podopieczną, osieroconą pannę Rosamond, do imponującej, ale zaniedbanej rezydencji Furnivall Manor, w pobliżu Cumberland Fells. Dom zamieszkany był jedynie przez parę osób, ale działy się w nim dziwne rzeczy. To bardzo ciekawe opowiadanie i jedno z moich ulubionych z tego tomiku.

Duch lalki (The Doll’s Ghost, 1896) F. Marion Crawford (Francis Marion Crawford) opowiada o Panu Bernardzie Puckler’u, renomowanym doktorze lalek i jego córeczce dwunastoletniej Else, która naprawiała lalkom ubranka i układała im włosy. Pewnego dnia dostają do naprawy lalkę o imieniu Nina, z którą Pan Puckler obnosi się bardzo delikatnie. Dzieje się jednak coś niesamowitego.

Wrzeszcząca czaszka (The Screaming Skull, 1911) to kolejne opowiadanie autorstwa F. Marion Crawford. Narrator opowiada drugiej osobie historię Pani Pratt. Jej mąż, Luke, był krewnym narratora, a wskutek śmierci ich syna Charleya, to on odziedziczył ich dom. Luke był lekarzem i zdołał przeżyć żonę. Przy ciele znaleziono wypolerowaną czaszkę, którą zostawiono w rezydencji. Czaszka krzyczy od czasu do czasu. Sprzedaż albo wynajem domu nie wchodzi w rachubę. Zagadka śmierci w tle. 

W opowiadaniu Górna koja (The Upper Berth, 1886) ponownie F. Marion Crawford, Pan Brisbane przybliża zgromadzonym niesamowitą historię o duchu. Wszystko działo się tym razem nie w rezydencji, ale na statku i podczas rejsu parowcem przez Atlantyk. Dostał on dolną koję w kabinie sto pięć. Okazuje się, że to dość niezwykła kabina, a szczególną uwagę od jakiegoś czasu zwraca zwłaszcza umieszczona tam górna koja.

Autorem opowiadania Kapitan „Gwiazdy Polarnej” (The Captain of the „Pole-Star”, 1883) jest Artur Conan Doyle. To rodzaj dziennika studenta medycyny Johna M’Alistera Raya, prowadzonego podczas sześciomiesięcznej podróży przez Morze Północne na wielorybniku „Gwiazda Polarna”. Historia szczegółowa i moim zdaniem udana. 

W opowiadaniu Edith Wharton zatytułowanym Później (Afterward, 1910) ponownie spotykamy ducha. Opowieść podzielona została na pięć części. Mowa jest o chciwości i zemście. W całej historii występuje kilka konfliktów, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Narracja koncentruje się na głównej bohaterce, Mary Boyne, która nie wie nic o interesach swego męża Neda, dopóki nie umrze.

W opowiadaniu Jesion (The Ash-Tree, 1904) M.R. Jamesa (Montague Rhodes James) mamy połączenie wątków starego drzewa, procesu czarownic i niewyjaśnionych zgonów. Historia rozgrywa się na przełomie XVII i połowy XVIII wieku. Głównymi bohaterami są: właściciel ziemi Sir Matthew Fell i jego wnuk Sir Richard Fell. W 1690 r. Kobieta znana jako Pani Mothersole zostaje uznana za czarownicę i skazana na śmierć, głównie na podstawie zeznań Sir Matthew Fell’a. Niedługo potem Sir Matthew umiera w tajemniczych i przerażających okolicznościach. Jakieś pięćdziesiąt lat później Sir Richard, dziedziczy dawny dom swojego dziadka. Odkrywa, że ​​jesion na terenie domu sprawia pewne problemy.

Duch Skarbca (The Ghost of the Treasure-Chamber, 1886) Emily Arnold jest raczej przewidywalną, ale w pełni przyjemną klasyczną historią o duchach. Historia dziewczyny, która w wyniku wielkich długów, musi opuścić ukochanego ojca i zamieszkać w rodzinnym zamku należącym do jej ciotki. W posiadłości mieszkały też dzieci ciotki. 

Isabella Frances Romer w Nekromancie – duch a czarna magia (The Necromancer; or, Ghost versus Gramarye, 1842) opowiada historię pewnej rodziny, w której znika dziedzic majątku markiz Gaetano Sammartino, a jego narzeczona markiza Lukrecja Parisio, pogrąża się w rozpaczy. Minęły trzy lata poszukiwań. Własność powinna przejść na młodszego brata zaginionego dziedzica , hrabiego Felice, który pierwotnie przeznaczony był do stanu duchownego. Ręka Lukrecji miała przypaść teraz młodszemu hrabiemu, ale młoda kobieta nadal była nieutulona w żalu i chciała zyskać pewność śmierci Gaetano. Tymczasem w Palermo pojawia się eksperymentator Waldkirch.

Wigilia pełna duchów to zbiór klasycznych, wiktoriańskich opowieści grozy. To zbiór dwunastu opowiadań bardziej lub mniej znanych pisarzy, które stoją na różnym poziomie zarówno pod względem stylistycznym, budowania fabuły i stopniowania napięcia. Niemniej to tom, do którego można powracać.

Wigilia pełna duchów, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, tłumaczenie: Katarzyna Bogiel, Beata Długajczyk, Ewa Horodyska, Robert Lipski, Jerzy Łoziński, Jan S. Zaus, okładka twarda z obwolutą, stron 389.


*słowem malowane 17.12.2020