Na ziemi obiecanej E.M.Remarque

Bellona rok wyd. 2015

Na ziemi obiecanej jest ostatnią, niedokończoną powieścią Remarqe`a. Przeciwnicy autora będą podnosić, iż jako taka nie powinna zostać w ogóle wydana, sporo w niej nieścisłości, powtórzeń, styl też wymagałby dopracowania, brakuje też  zakończenia. Dla zwolenników powieść będzie stanowić ciekawe dopełnienie wcześniej powstałych. To taka kontynuacja losów bohaterów, nie koniecznie tych wcześniej poznanych, choć czytelników Łuku Tryumfalnego ucieszy możliwość powtórnego spotkania Ravica (nawet, jeśli jego postać przedstawiona została epizodycznie). Książka jest opowieścią o losach tych, którym udało się przeżyć gehennę wojny w Europie i uciec do Ameryki. Tam najpierw na wyspie Ellis Island w obozie przejściowym czekają na dostąpienie Raju.

Załamań nerwowych było tyle co zawsze. Co dziwne na Ellis Island dochodziło do nich znacznie częściej niż we francuskich obozach dla internowanych, gdy niemieckie wojska i gestapo były w odległości zaledwie kilku kilometrów. Wiązało się to prawdopodobnie z koniecznością adaptacji w obliczu bezpośredniego zagrożenia życia we Francji. Było ono tak wielkie, że zapobiegało załamaniom nerwowym, natomiast tutaj, gdy ratunek zda się tak bliski- stawał znowu pod znakiem zapytania, wyczerpania jeszcze je raczej pogłębiało. (str.15).
Ludwik Sommer niemiecki uciekinier, który nazwisko wraz z profesją odziedziczył po zmarłym w obozie żydowskim przyjacielu po krótkim pobycie w obozie przejściowym trafia do Nowego Yorku. Na początek dostaje wizę na dwa miesiące i zakaz pracy. Pieniędzy ma tyle, aby wynająć na miesiąc pokój hotelowy. Wraz z nim próbują się tutaj zaczepić, zdobyć prawo pobytu, a w dalszej przyszłości obywatelstwo wygnańcy z Europy; uciekający przed Holokaustem Żydzi, rosyjscy uciekinierzy czasów rewolucji, niemieccy pacyfiści i wszelkie inne nacje. Aby nie zostać deportowanym do kolejnego obozu, albo co gorsza do ogarniętej wojną Europy są w stanie zrobić wszystko (jak Robert Hirsch, który mając za sobą moralne prawo nie cofnie się przed paskudnym szantażem). Gehenna wojennych przeżyć, wspomnienia ciągłego ukrywania się, zmiany tożsamości, więzień, tortur, obozów i pieców krematoriów nie pozwalają normalnie żyć.
Nie poznamy pełnej historii żadnego z bohaterów, są jedynie urywki, tak jakby życie pozbawione przeszłości nie miało szans także na przyszłość. Niemniej jednak bohaterowie Remarque`a są wyraziści; od obserwatora - narratora Ludwika Sommera po postacie drugiego planu; rosyjskiego emigranta Meukoffa, który uciekając przez Rewolucją zajął się prowadzeniem hotelu, zubożałą arystokratkę Contessę, żyjącą wspomnieniami młodości spędzonej na carskim dworze, Raoula bogatego homoseksualistę poszukującego miłości, Marię Fiolę modelkę żyjącą na kredyt w wypożyczonych ubraniach, biżuterii, mieszkaniu, samochodzie.
Wszyscy marzą o życiu tu i teraz, o stabilizacji, o poczuciu bezpieczeństwa, ale nie potrafią zadomowić się w nowej przestrzeni; wspomnienia są zbyt okrutne. Żyją powierzchownie, nie zapuszczają korzeni, nie wchodzą w związki, żyją od spotkania do spotkania, od jednej wódki w hotelowym bufecie do kolejnej,   od jednego interesu do następnego, który pozwoli na przeżycie następnego miesiąca.
Ludwig często w rozmowach z przyjacielem (Robertem Hirschem) mówi o pragnieniu zbudowania życia opartego na mieszczańskiej iluzji bycia szczęśliwym. Autor zadaje sobie pytanie, czy po doświadczeniach Holokaustu takie życie pod względem moralnym jest w ogóle możliwe.
Skoro życie na tej ziemi obiecanej nie przypomina w najmniejszym stopniu Raju, pozostają marzenia powrotu do swych ojczyzn. Ale, czy taki powrót jest w ogóle możliwy.
…powrót. Marzą o nim. Jako o swego rodzaju zadośćuczynieniu. Nawet jeśli się do tego nie przyznają. To ich podtrzymuje. Ale to złudzenie. W rzeczywistości sami w to nie wierzą. Mają jedynie nadzieję. A kiedy wrócą, nikt nie będzie chciał o nich słyszeć. Nawet, ci tzw. Dobrzy Niemcy. Jedni będą ich nadal jawnie nienawidzić, drudzy będą robić to skrycie, bo sami mają nieczyste sumienie. W swej dawnej ojczyźnie poczują się jeszcze bardziej wygnańcami niż tutaj, gdzie wierzą, że pewnego dnia będą mogli wrócić jako budzące szacunek ofiary. (str.211 Hirsch do Ludwika Sommera).
To, co dla niektórych jest wadą powieści; poszarpana narracja, powtórzenie, pewien chaos dla mnie jest niezamierzonym (zapewne), ale jednak atutem tej powieści. To wszystko sprawia, że losy pokolenia wygnańców stają się bardziej prawdziwe. I z jednej strony szkoda, że brak zakończenia, a z drugiej może to i lepiej, bowiem żadna z zachowanych w notatkach wersji nie jest dla mnie przekonywująca, a tym samym mogę stworzyć sobie własną.

Sporo miejsca w powieści zajmuje sztuka (malarstwo impresjonistów, brązy, porcelana, meble, dywany) dla jednych stanowią przedmiot kultu (Sommer, Black, Durant), dla innych źródło utrzymania (bracia Silver) a dla innych lokatę pieniędzy i atrybut statusu społecznego (Cooper). 

Trzeba coś kochać, w przeciwnym razie jest się martwym. Sztuka jest najbezpieczniejsza. Ona się nie zmienia, nie rozczarowuje,nie ucieknie. (str. 461 Reginald Black do Ludwika). 

I może to ona, jako jedyna pozostaje nadzieją dla tych pozbawionych przeszłości i przyszłości ludzi. W końcu, jak ma się coś, co można kochać życie nabiera sensu. 
Recenzja pochodzi z blogu moje podróże

Wilkie Collins, Prawo i dama.

                Prawo i dama (oryg.: The Law and the Lady) to powieść Wilkie'go Collinsa opublikowana w 1875 roku. Valeria Brinton wychodzi za mąż za starszego Eustace’go Woodville’a. Dzień ślubu nie należy do najszczęśliwszych, ponieważ panna młoda świadoma jest nieobecności i sprzeciwowi matki swojego wybranka. Ten fakt prowadzi z kolei do zaniepokojenia rodziny i przyjaciół Valerii. W dodatku zaledwie kilka dni po ślubie w wyniku różnych sprzecznych informacji i zaistniałych incydentów, Valeria nabiera podejrzeń, że jej mąż ukrywa mroczny sekret mający swoje źródło w przeszłości. Odkrywa, że posługuje się fałszywym nazwiskiem. Nieporozumienia wpływają na atmosferę panującą między młodymi małżonkami, skrócenie miesiąca miodowego i powrót do Londynu. Tam Valeria dowiaduje się, że jej mąż był sądzony za zamordowanie swojej pierwszej żony. Nie było jednak wystarczającego dowodu, aby ława przysięgłych go skazała. Valeria postanawia walczyć o swoje małżeństwo wbrew skandalowi obyczajowemu i udowodnić niewinność męża. Poznaje niepełnosprawnego Miserrimusa Dextera, mentalnie niestabilnego geniusza oraz jego oddaną kuzynkę Ariel. Dexter okaże się kluczem do odkrycia prawdy związanej z tajemniczą śmiercią pierwszej żony Eustace’go.

        Prawo i dama to klasyczna wiktoriańska powieść z wątkiem kryminalnym w tle. Wiele tu zbiegów okoliczności i nieprawdopodobieństw, toteż fabuła może wydawać się dość niewiarygodną i przewidywalną. Narracja rekompensuje jednak te mankamenty. Valeria to typ kobiety odważnej, angażującej się w sprawę i walecznej, która wbrew radom bliskich podejmuje się wyprawy. Jest niezależna w działaniach, ale jednocześnie uzależniona od przytłaczającego uczucia miłości. Kobieta, która była gotowa poświęcić swoje ambicje, pragnienia i wcześniejsze zobowiązania, nie była jednak niczym nadzwyczajnym w XIX wieku. Z kolei jej mąż Eustace wydaje się słaby, bezsilny i wrażliwy, rodzaj wymagającego i potrzebującego męża. Jak na mężczyznę, to postać pozbawiona „pazurów”. Zupełnie inna jest postać Miserrimusa Dextera, który mimo kalectwa jest niezależny, hedonistyczny, kreatywny, zaradny, ale jednocześnie niestabilny emocjonalnie. 

Pod względem struktury, powieść oparta jest na przeszłych wydarzeniach opowiedzianych przez Valerię Woodville. Odczuwalne jest również to, że powieść została napisana u progu rewolucji przemysłowej. Czytelnik ma bowiem do czynienia z techniczną rzeczywistością wiktoriańskiego życia: pociągami, chemiczną analizą, wózkami inwalidzkimi czy telegrafem. 

Niewątpliwie Wilkie Collins zainteresowany był ówczesnym prawem majątkowym Anglii i Szkocji, małżeństwem, rozwodem. W tej powieści Collins atakuje sądy szkockie za wydanie werdyktów „nie udowodniono”. Przedstawia, jak reputacja oskarżonego mogła być na zawsze zszargana, mimo że nie został prawnie uznani za winnego. 

Klasyka literatury popularnej. Warto.

Wilkie Collins, Prawo i dama, wydawnictwo MG, wydanie 2018, tłumaczenie: Joanna Wadas, okładka twarda, stron 416.

*Post Słowem malowane-  16.07.2018 r.

M.M. Kaye, Dalekie Pawilony.

           Dalekie Pawilony Mary Margaret Kaye (oryg.: The Far Pavilions; pierwsze wydanie w 1978 roku) to dwa monumentalnej grubości tomy, które ukazały się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego, na kartach, których czytelnik odnajdzie niezwykłe przygody, miłość, wojnę i przede wszystkim plastyczne opisy odległych Indii z punktu widzenia dziewiętnastowiecznych odniesień historycznych, politycznych i społecznych. To powieść napisana z wielkim, epickim rozmachem.

Czytelnik poznaje losy Ashtona Hilary’ego Akbara Pelhama-Martyna, angielskiego oficera, w okresie brytyjskiego panowania w Indiach, który zakochuje się w Andżuli, półhinduskiej księżniczce Gulkot. Ashton (zwany też Aśokiem) nie jest właściwie ani Brytyjczykiem, ani Hindusem, ani chrześcijaninem, ani muzułmaninem. Wychowywany był w znajomości i poszanowaniu odmiennych kultur. Był synem Anglików, ale urodzonym w Indiach. Jego ojciec, Hilary, był profesorem lingwistą, etnologiem i przyrodnikiem, który prowadził badania na tym terytorium. W podróżach towarzyszyła mu znacznie młodsza żona, która zmarła po wydaniu na świat syna. Gdy Ash był małym dzieckiem jego ojciec zmarła także w wyniku epidemii. Rodzic nigdy nie zdołał powiadomić rodziny mieszkającej w Anglii, że ma żonę i syna. Aśok zostaje wychowany przez hinduskę Sitę, góralki z okolic Kanganu, która zajmowała się nim od czasu śmierci matki Isobel. Dopiero, gdy wkracza w okres nastolatka, dowiaduje się, że jest Anglikiem, a nie Hindusem. Zostaje wysłany do brytyjskiej szkoły z internatem, gdzie czuje się wyalienowany. Zainteresowani jego wykształceniem pragną, aby Ash stał się członkiem brytyjskiego towarzystwa, który posiada wystarczającą wiedzę o językach i kulturze indyjskiej, aby być użytecznym dla brytyjskiej armii. Osobowość Asha jest jednak wynikiem mieszanki Wschodu i Zachodu, co staje się niewygodnym zarówno dla niego, jak i jego otoczenia. Gdy ma 18 lat dołącza do angielskiego Korpusu Zwiadowców i wraca do Indii. Wówczas rozpoczyna się dla Asha etap obfitujący w wojskowe przygody i prawdziwy romans. 

Konflikt między Wschodem i Zachodem rozgrywa się nie tylko w duszy Asha. Akcja powieści ma miejsce w latach 1852-1879, toteż zawiera wiele szczegółów z życia dotyczącego okresu, kiedy to Brytyjczycy kontrolują Indie jako część ich Imperium. W 1878 roku wybucha II konflikt afgańsko-brytyjski. Można tu znaleźć odniesienia do powstania Sipajów w 1857 roku czy rzeczywistą analizę historycznego konfliktu w Afganistanie. Autorka pisze z punktu widzenia Angielki i warto zwrócić uwagę, że nie jest to powieść pozbawiona politycznych niuansów. Mieszkańcy Wschodu są podstępni, skłonni do kłamstwa i matactw, z kolei przybyli z Zachodu są uczciwi i sprawiedliwi. Historia miłosna dodatkowo uosabia istniejący podział między kulturą Indii a Wielkiej Brytanii. 

Kaye, która pierwsze dziesięć lat swojego życia spędziła w Indiach, na kartach powieści wykreowała barwny świat ówczesnej kultury i historii. Fabuła obfitująca w intrygi, emocjonujące przygody, romantyczna miłość, jest wielowątkowa. Zauważyć należy szeroką gamę wyrazistych postaci, plastycznych i drobiazgowych opisów krajobrazów i bitew. Autorka porusza kwestię różnic kulturowych, rasowych i środowiskowych. 

Warto nadmienić, że Dalekie Pawilony (oryg. Dar Chaim) to nazwa gór w księstwie Gulkot, do których główny bohater modli się od dzieciństwa. Książka doczekała się w 1984 r. adaptacji filmowej oraz zrealizowany trzyodcinkowy serial telewizyjny.

Mary Margaret Kaye, Dalekie Pawilony, Wydawnictwo Poznańskie, wydanie 2018, t. 1-2, tłumaczenie: Lech Niedzielski (t. 1), Zbigniew Batko (t. 2), oprawa twarda, stron t. 1- 783; t. 2 – 816.

Mary Margaret Kaye (1908-2004) – pisarka brytyjska. Wychowywała się w Indiach, dopiero jako 10-latka została wysłana do Anglii, pozostała jednak wierna wielkiej miłości do kraju dzieciństwa. Jako żona brytyjskiego oficera wiele podróżowała i często zmieniała miejsce zamieszkania, pisząc w tym okresie powieści detektywistyczne. Po przejściu męża w stan spoczynku zajęła się pisaniem swojego najsłynniejszego dzieła, powieści umiejscowionej w Indiach - Dalekie pawilony (1978). Po śmierci męża (1985) wydała także kilka utworów autobiograficznych: The Sun In The Morning (1990), Golden Afternoon (1997), oraz Enchanted Evening (1999). 

*post Słowem Malowane- 17.07.2018 r.

Louisa May Alcott, Małe kobietki.

      Uniwersalne w swoim przesłaniu powieści autorstwa Louisy May Alcott (1832–1888) zostały wydane w tomie nakładem wydawnictwa Poradnia K. To wydanie niezwykłe, bowiem w książce znaleźć można ilustracje filmowej z ubiegłorocznej ekranizacji (premiera w Polsce 31 stycznia 2020). 

       Powieść została po raz pierwszy wydana w 1868 r. Powstała na bazie doświadczeń samej autorki. W Polsce po raz pierwszy ukazała się w 1876 r. Powieść szczegółowo opisuje życie sióstr: Meg, Jo, Beth i Amy i jest luźno oparta na życiu autorki i jej trzech sióstr. Badacze często powieść Małe kobietki określają jako autobiograficzną lub półautobiograficzną. Niemniej autorka odniosła sukces, bowiem czytelnicy zaczęli domagać się kontynuacji. Tak został wydany tom drugi zatytułowany Dobre żony.

      W Małych kobietkach poznajemy cztery nastoletnie siostry, które mieszkają z ukochaną matką w domu w Massachusetts. Nie żyją w luksusach, bowiem głowa rodziny March przebywa aktualnie z dala od domu i bierze udział w amerykańskiej wojnie secesyjnej. Kobiety żyją w skromnych warunkach, ale są szczęśliwe. Najstarsze z rodzeństwa Meg i Jo muszą pracować na utrzymanie rodziny. Meg zostaje guwernantką, a Jo pomaga ciotce March, zamożnej wdowie mieszkającej w rezydencji Plumfield.  Beth pomaga w pracach domowych Pani March, a Amy chodzi do szkoły. Meg jest piękna, Jo kocha książki, Beth jest pianistką, a Amy maluje. Każda z nich posiada zupełnie inny temperament. Dziewczęta przeżywają rozczarowania, muszą mierzyć się z chorobą i biedą oraz z nowymi uczuciami.

      Z kolei akcja powieści Dobre żony, ma miejsce już trzy lata później od poprzednich wydarzeń. Meg poślubia Johna, zdrowie Beth nadal jest słabe, Amy podróżuje z ciotką po Europie, a Jo chcąc zdystansować się do uczuć Laurie’go spędza sześć miesięcy z przyjaciółką matki w Nowym Jorku pracując jako guwernantka. Poznaje też zajmującego profesora filozofii Bhaera. To kontynuacja losów  rodziny Marchów.

        Powieść Małe kobietki dotyczy trzech głównych tematów: dom, praca i prawdziwa miłość, a wszystkie są od siebie zależne i każdy z nich jest niezbędny do osiągnięcia indywidualnej osobowości danej bohaterki. Małe kobietki odczytywano jako romans, dramat rodzinny oraz jako sposób ukazania ucieczki kobiet przed ich ówczesnymi ograniczeniami. Książka pokazuje jednak przejście dziewcząt ze świata niewinności w świat podejmowania dojrzałych decyzji i odpowiedzialności. Z drugiej strony podkreśla też położenie kobiet, niesprawiedliwe ich traktowanie w porównaniu z mężczyznami. W obydwu powieściach świat wydaje się przesłodzony, lukrowany, ale to jest niezwykle urocze i uniwersalne.

Louisa May Alcott, Małe kobietki, wydawnictwo Poradnia K, wydanie 2020, tytuł oryg. Little Women. Good Wives,  tłumaczenie: Paulina Breiter, t. 1-2, oprawa twarda, stron 444.

* słowem malowane 31.01.2020 r.

Allen Upward, Klub Domino.

       Klub Domino to powieść Allena Upwarda (1863-1926), która  znana jest pod dwoma tytułami The Domino Club i The Club of Masks. Książka wydana po raz pierwszy w 1926 r., w Polsce – w 1929 r. W latach dwudziestych XX wieku ukazały się dwa różne przekłady tej powieści. Przekład anonimowy opublikowała Biblioteka Dzieł Wyborowych (wznowienie w 1947 r.). Ten właśnie przekład opracowała Zofia Uhrynowska dla Iskier (Klub Srebrnego Klucza; wznowienie: KAW Rzeszów 1992). 

Pewnej nocy w klubie Domino w Chelsea w Londynie między King Street a Fulham Road, podczas organizowanego balu maskowego znaleziono martwego jednego z gości. Inspektor Charles Ze Scotland Yardu podejrzewał, że śmierć nastąpiła w wyniku otrucia. Policja zwróciła się o pomoc do doktora Franka Tarletona, któremu pomagał asystent doktor Cassilis. Współpracowali oni od lat z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych.

        To z perspektywy Cassilisa poznajemy całą historię. Klub Domino słynął ze złej reputacji i wśród mieszkańców znany był jako siedlisko rozpusty. Cassilis zadrżał, gdy usłyszał wiadomość, bo wielokrotnie zaniedbywał swe obowiązki na rzecz swej obecności w tym miejscu. Mieszkał bowiem z Tarletonem, toteż żył pod czujnym okiem zwierzchnika. Możliwość kariery, nauki przy szanowanym i cenionym Tarletonie oraz wysoka pensja skusiły Cassilisa. Oczywiście zamiarem asystenta jest przede wszystkim ukryć swoje nocne wypady przed swoim szefem. Wraz z Tarletonem podąża na miejsce zbrodni. Sprawa jest o tyle trudna, że wszyscy byli w maskach i w przebraniu, a w klubie często bywali ludzie zajmujący wysokie urzędnicze stanowiska. Nawet właścicielka klubu, pani Bonwell, nic nie wiedziała o tożsamości zmarłego oprócz tego, że przedstawił jej się jako monsieur Wilson i to dzięki niemu otworzyła działający klub. Opowieść pani Bonwell zamiast rozjaśnić, jeszcze pogłębiło tajemnicę. 

      To wspaniały, wiktoriański kryminał. Mnóstwo pytań, zagadek, a w tle zagrożenie wybuchem skandalu na skalę międzynarodową i zepsucie opinii wielu rodzin z wyższych sfer. Doktor Tarleton potrafi wnioskować i dochodzić do sedna sprawy, po nitce do kłębka analizując każdy niemal poznany szczegół. Dedukcja, logiczne myślenie to najważniejsze metody pracy doktora. To ciekawie zarysowana intryga i doskonałe śledztwo kryminalne w starym, wiktoriańskim stylu, z wielką dbałością o ówczesne realia. Warto.

Allen Upward, Klub Domino, wydawnictwo Zysk o S-ka, wydanie 2019, przekład anonimowy, okładka miękka ze skrzydełkami, s. 272.

* słowem malowane 12.05.2019 r. 
 

Francis Duncan, Morderstwo ma motyw.

        

       Morderstwo ma motyw to kolejna książka autorstwa Francisa Duncana, która ukazała się w Polsce nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka. Po raz pierwszy została wydana w 1947  roku i stanowi pierwszą część kryminalnych przygód Mordecai Treymaine'a. 

         Mordecai Treymaine to pan po sześćdziesiątce, detektyw - amator, który jak na prawdziwego Anglika przystało, jest chłodny, ma wspaniałe maniery i zachowuje dystans w towarzystwie. Z hałaśliwego Londynu wybrał się do przyjaciół mieszkających w urokliwej angielskiej miejscowości Dalmering. To miejscowy lekarz Paul Russell i jego żona Jean. Gdy dociera na miejsce, dowiaduje się, że zaledwie parę godzin wcześniej dokonano morderstwa.

Trwają przygotowania do sztuki zatytułowanej „Morderstwo ma motyw”. Młoda kobieta będąca jedną z organizatorek spektaklu zostaje znaleziona martwa. Przyjaciele Treymaine’a proszą go o rozwikłanie sprawy morderstwa. Mordecai zgadza się tym bardziej, że za śledztwo odpowiada jego przyjaciel będący inspektorem policji John Boyce. Szybko jednak zdaje sobie sprawę, że rzeczywistość staje się odzwierciedleniem przygotowywanej sztuki. Okazuje się, że nie będzie tylko jednej ofiary, a sprawa powinna być rozwiązana zanim nastąpi końcowy akt trzeci.

           Sprawa kryminalna jest dość łatwo do odczytania, ale niespieszna w fabule opowieść jest wciągająca, bowiem napisana w staroświeckim i klasycznym angielskim stylu. Głowny bohater jest wnikliwym obserwatorem, bazującym na logicznym myśleniu i dedukcji. Atmosfera i klimat małej miejscowości z początku XX wieku zostaje wspaniale przez autora nakreślona. Mała, sielankowa, niemal idylliczna atmosfera wsi oraz niepokojące tajemnice i negatywne uczucia. Idealna lektura na lato.

Francis Duncan, Morderstwo ma motyw, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, tytuł oryginalny: Murder has a Motive, cykl: Mordecai Tremaine #1, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 312.

seria: Mordecai Tremaine 
1. Murder has a Motive - Morderstwo ma motyw (2019)

2. Murder for Christmas – Morderstwo na Święta (2018)
3. So Pretty a Problem
4. In at the Death
5. Behold a Fair Woman

*słowem malowane, 3.07.2019 r. 

Charles Dickens, Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom.

Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom, to czwarty tom wydany w serii nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka Wstyd mi się przyznać, ale poprzednich trzech tomów nie czytałam, aczkolwiek obiecałam sobie, że nadrobię stracone książki. Powrót do klasyki popularnej i wspaniałego języka tych książek, na nowo mnie oczarował. Współczesne powieści nie mają już w większości ani takiego polotu językowego, ani uroku, ani klimatu. Co kryje czwarty tom w serii?

Wrak Złotej Mary (The Wreck of the Golden Mary) znalazł się w bożonarodzeniowym numerze „Household Words” z grudnia 1856 r. i obejmował osiem tekstów. Jedynie pierwszy z nich napisany był przez Charlesa Dickensa, reszta natomiast przez Wilkie’go Collinsa, Percy’ego Fitzgeralda, Harriet Parr, Adelaide Anne Procter i o. Jamesa White’a. To krótka opowieść o zderzeniu statku z górą lodową i w rezultacie uratowaniu się na dwóch łodziach kilkudziesięciu pasażerów i załogi. Samotność na pełnych wodach, głód i niknące z dnia na dzień siły, bezustannie towarzyszą uratowanym. Godziny spędzane są na snuciu opowieści i śpiewaniu piosenek. Dowódcą był Kapitan George William Ravender, który zachęca ocalałych do znajdowania w sobie nadziei i odwagi. Oprócz tego fragmentu, w książce znaleźć można tekst Wilkiego Collinsa zatytułowany Wybawienie, który opowiada o końcu całej eskapady.

Katusze gromadki angielskich jeńców (The Perils of Certain English Prisoners) to opowiadanie, które zostało wydrukowane w 1857 r. Pierwszy i trzeci tekst był autorstwa Charlesa Dickensa, drugi Wilkiego Collinsa. Opowieść dotyczy wydarzeń mających miejsce w 1844 r., gdy narrator- Gill Davis, szeregowy w Royal Marines przybył na statku „Christopher Columbus” do Wybrzeża Moskitów (fragment wybrzeża Morza Karaibskiego w Nikaragui i południowym Hondurasie). Inspiracją dla tej opowieści była odwaga okazana przez brytyjskie kobiety i dzieci schwytane podczas buntu wojska indyjskiego w powstaniu sepojskim w 1857 r. w Cawnpore i Lucknow. Po stłumieniu Rebelii Sepojowej Brytyjczycy zlikwidowali Kompanię Wschodnioindyjską, a Indie stały się kolonią Imperium Brytyjskiego. W opowieści występuje nieustraszona panna Marion Maryon. To opowieści o niewoli i ucieczce, gdy piraci atakują wyspę Silver-Store (w pobliżu brytyjskiej kolonii Belize), mordują wielu brytyjskich kolonistów, a następnie kradną srebro i biorą zakładników. W ramach połączonej inicjatywy panny Maryon i Davisa, jeńcom udaje się uciec w dół rzeki. 

Kolejne opowiadanie nosi tytuł Nawiedzony dom (The Haunted House) i zostało opublikowane w świątecznym numerze „All the Year Round” w 1859 r. Dickens jest autorem tu trzech tekstów: Śmiertelnicy w domu (The Mortals in the House), Duch w pokoju panicza B. (The Ghost in Master B's Room ), Duch w pokoju narożnym (The Ghost in the Corner Room). Te właśnie teksty można odnaleźć w prezentowanym tomie. Dla poratowania zdrowia nasz narrator, za namową swojego przyjaciela, wybrał się na wieś do pewnego domu. Mimo jego złego stanu i krążącej historii o jego nawiedzeniu, narrator postanawia wynająć go na sześć miesięcy (od października do marca) i zamieszkać tam ze swoją trzydziestoośmioletnią siostrą panną Patty. Z powodu mnóstwa różnych odgłosów zasłyszanych w domu, nikt ze służących nie zostaje z nimi na dłużej. Kobieta proponuje, aby zwolnić więc wszystkich służących, oprócz głuchego stajennego i zaprosić do domu gości. Ci (w liczbie siedmiu) przybywają pod koniec listopada i zajmują losowo przyznane sypialnie. Przyjaciele zgadzają się milczeć na temat wszelkich upiornych doświadczeń, dopóki nie spotkają się w Dwunastą Noc, chyba, że zaistnieje wyższa konieczność. Tak powstają poszczególne opowieści, w tym o duchu działającym w pokoju panicza B. i duchu w pokoju narożnym.

W 1860 r. zostaje wydrukowany numer z utworem Wieści z morza (A Message from the Sea), który składał się z pięć części. Pierwsza Dickensa, druga autorstwa Dickensa i Wilkiego Collinsa, trzecia Dickensa i Charlesa Alistona Collinsa, czwarta- Wilkiego Collinsa, piata- Dickensa. To opowiadanie proste i podnoszące na duchu, z plastycznym opisem małej wioski zbudowanej na skraju stromej, urwistej skały. Dotarł do niej kapitan Jorgan, Amerykanin, urodzony w Nowej Anglii. To morska przygoda w połączeniu z rodzinną tajemnicą, która została rozwiązana za pomocą całkiem niewiarygodnych zbiegów okoliczności.

Bezimienny bagaż (Somebody’s Luggage) to zbiorczy tytuł dziesięciu utworów wydanych w 1862 r. Dickens był tu autorem czterech opowiadań. Kelner zawadza się o bagaż pozostawiony w hotelu. Postanawia go przeszukać, aby zidentyfikować właściciela. Znajduje jednak wiele stron zapisanego papieru – rękopis, który zaczyna czytać. Historia dość zabawna.

Ziemia Toma Tiddlera (Tom Tiddler's Ground) została wydana w numerze „All the Year Round” w 1861 r. Wchodzą tu teksty Charlesa Dickensa oraz Amelii Edwards, Wilkiego Collinsa, Johna Harwooda. Tytuł nawiązuje do gry dla dzieci. Jeden gracz, „Tom Tiddler”, stoi na stercie kamieni czy żwiru. Inni gracze pędzą na stos, płacząc ”Oto jestem na ziemi Toma Tiddlera ”, podczas gdy Tom próbuje schwytać lub w innych wersjach wydalić najeźdźców. W tej historii goście opowiadają pustelnikowi opowieści. Dickens podaje doskonały i bezpośredni opis pustelnika. Wykazuje wiele empatii i identyfikacji z samotnym dzieckiem, narastający strach czy wyolbrzymione słyszane dźwięki. 

Bezdroże (No Thoroughfare) wydane w 1867 r. to jednocześnie tytuł opowiadania i sztuki autorstwa Dickensa i Collinsa. Był to ostatni utwór Dickensa, który ukazał się w bożonarodzeniowym numerze „All The Year Round”. Dość niedawno wydawnictwo MG wydało całe opowiadanie/mini powieść pod tytułem Bez wyjścia. 30 listopada 1835 r. młoda kobieta dzięki swojej natarczywości i cierpliwości uprasza opiekunkę w przytułku o wyjawienie jej potrzebnych danych jednego z dzieci. Po latach powraca i korzysta z tej wiedzy. Idylla domowego ogniska trwa, ale wszystko ulega kiedyś zmianie.

Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom to książka, która w tym właśnie czasie dostarcza wiele emocji wrażeń. W opowiadaniach mowa jest  o miłości, przebaczeniu, zadośćuczynieniu wyrządzonym krzywdom, niesieniu pomocy, tajemnicach z przeszłości. To pięknie wydana książka, której zawartość nie podlega ocenie. Koniecznie należy przeczytać.

Charles Dickens, Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, t. 4 w serii: Opowieści wigilijne, tytuł oryg.: The Haunted Man and the Ghost’s Bargain, A Fancy for Christmas-Time, tłumaczenie: Jerzy Łoziński, oprawa twarda z obwolutą, stron 562.

Seria Opowieści wigilijne wyd. Zysk i S-ka:

1. Opowieści wigilijne. Kolęda prozą.
2. Opowieści wigilijne. Świerszcz za kominem.
3. Opowieści wigilijne. Czym jest dla nas Boże Narodzenie.
4. Opowieści wigilijne. Nawiedzony dom.

*słowem malowane 18.12.2019 r.