Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie.

Któż nie zna opowieści o muszkieterach, awanturniczej historii spod płaszcza i szpady? Można to szybko nadrobić dzięki nowemu wydaniu powieści Aleksandra Dumas, które pojawiło się nakładem wydawnictwa MG. W moim przypadku powieść, mimo, że wydaną w wielkim tomiszczu, czytało się szybko i przyjemnie. Warto przypominać sobie książki, którymi się ekscytowało w nastoletnich czasach. O niezliczonych ekranizacjach i wariacjach nawet nie wspominam. Dziś inaczej można ją interpretować, więcej rozumieć, ale tak samo wspaniale przy niej bawić. 

Warto przypomnieć, że Trzej muszkieterowie to powieść, która wchodzi w skład trylogii po raz pierwszy publikowanej w latach 1844-1850, w skład, której wchodzą ponadto: Dwadzieścia lat później i Wicehrabia de Bragelonne. Trzech muszkieterów publikowanych było od 14 marca do 14 lipca 1844 roku w Le Siècle, a potem pojawiły się w jednym tomie. Aleksander Dumas inspirował się wspomnieniami D'Artagnana i hrabiego de la Fére.  Uczeni jednak dowiedli, że wspomnienia Athosa, czyli domniemanego hrabiego de la Fére, nigdy właściwie nie istniały. Dumas rzeczywiście jednak w 1841 roku natknął się w marsylskiej bibliotece na Pamiętniki d’Artagnana, które jednak zostały napisane prawie 30 lat po śmierci bohatera. Po raz pierwszy zostały zresztą wydane w 1700 roku. Ich autorem był zapomniany pisarz siedemnastowieczny Courtilz de Sandras (1644-1712), który pochodził ze zubożałej szlachty, przez jakiś czas był muszkieterem, a 20 lat spędził w Bastylii (dwukrotnie tam osadzony). Badacze francuscy odtworzyli losy prawdziwego D'Artagnana pokazując wiele pomyłek i błędów poczynionych przez Sandrasa. Charles Ogier de Batz (nazwisko D'Artagnan – od nazwy zamku należącego do rodziny) był jednym z siedmiorga dzieci i rzeczywiście opuścił dom, jako nastolatek i udał się do Paryża. W 1633 roku znajdował się już w szeregach muszkieterów królewskich, gdzie spędził kilka lat. Warto bliżej poznać jego historię.

      Akcja Trzech muszkieterów rozgrywa się na terenie Francji w latach 1625-1628. Osiemnastoletni D'Artagnan przybywa z Gaskonii do Paryża, aby tak jak ojciec zostać muszkieterem. W miasteczku Meung wdaje się w konflikt z hrabią de Rochefort, który jest agentem kardynała de Richelieu. Dodatkowo w Paryżu kolejno wikła się w sprzeczki z muszkieterami – Atosem (hrabią de la Fére), Portosem (du Vallon) i Aramisem (Chevalier d'Herblay), z którymi umawia się na pojedynki. Ku wielkiemu zaskoczeniu wszystkich łączy ten sam przeciwnik, a D'Artagnan zyskuje przyjaciół. Powstaje niezwykły kwartet, z których Atos to mężczyzna zniszczony przez nieszczęśliwą miłość do awanturniczej kobiety, Portos to jowialny, olbrzymi towarzysz, a Aramis to mężczyzna rozdarty między mistycyzmem a miłością do płci pięknej.

Obok szermierczych perypetii D'Artagnan przeżywa również miłosne. Zakochuje się bowiem w żonie swojego gospodarza Konstancji Bonacieux, która jest pokojówką królowej Anny Austriaczki. Władczyni pochopnie daje w prezencie księciu Buckinghamowi dwanaście diamentowych zapinek, które otrzymała od męża, a zarazem króla Ludwika XIII. O wszystkim dowiaduje się kardynał Richelieu, który pragnie zdyskredytować Annę Austriaczkę w oczach króla. Proponuje królowi, aby ten urządził bal, na którym jego żona pojawiłaby się w diamentowych zapinkach. Zaufana królowej, Konstancja prosi o odzyskanie zapinek d'Artagnana.

Brawurowa powieść, której akcja utrzymana jest w szybkim tempie. Mamy tu miłosne afery, pojedynki, porwania, zdradliwe manewry, intrygi, knowania, zemstę. Aleksander Dumas wspaniale przedstawił charakterystyki bohaterów. Pośród rzeczywistych postaci bardzo dobrze wplótł bohaterów fikcyjnych. Obok wątku miłosnego, egzystuje wątek polityczny. Autor potrafił znakomicie zarysować „czarne charaktery” i pokazać prawdziwą „famme fatale”. Wykorzystuje prawdę historyczną i zmienia ją na potrzeby powieści. 

A jaka była historia? W roku 1625 Anna Austriaczka i Ludwik XIII byli małżeństwem od dziesięciu lat. Nie mieli dzieci. Król w stosunku do żony był oschły, zwłaszcza, że jej niefrasobliwość doprowadziła w 1622 roku do jednego z kilku poronień. W dodatku król nie przepadał za przyjaciółką królowej, diuszesą de Chevreuse. 8 maja 1625 roku nastąpiły zaręczyny, a 11 maja uroczysty ślub siostry Ludwika – Henrietty z królem Anglii Karolem I (Jakub I Stuart zmarł 25 marca 1625 roku). Pod pretekstem rozmów politycznych z Francuzami i odwiezienia nowej królowej do Anglii w Paryżu pojawił się lord Buckingham, książę George de Villiers, faworyt Jakuba I, dbający teraz o swoją pozycję przy boku nowego króla. Jest przystojny, elegancki i wzbudza zainteresowanie kobiet. Wraz z nim na dwór przybywa hrabia d’Holland, który wraz z przyjaciółką królowej, madame de Chevreuse, postanowił zainicjować romans Anny z Buckinghamem.  Miało dojść nawet do schadzki w ogrodach Luwru i Amiens. Król dowiedział się o przygodzie królowej, odesłał wszystkie osoby, które towarzyszyły jej w Amiens i doprowadziły do skandalizującej sytuacji. Anna była zła na męża oraz na kardynała Richelieu, że knuje przeciwko niej. W pamiętnikach pana La Rochefoucauld zapisana została historia diamentowych zapinek znana z powieści. Rolę lady Winter miała odegrać zazdrosna kochanka Buckinghama, hrabina Carlyle, która usiłowała się zemścić kradnąc część zapinek podarowanych Buckinghamowi przez królową Annę. Należy jednak pamiętać, że La Rochefoucauld w 1625 roku miał jednak dopiero dwanaście lat. Historię przybliża Jan Baszkiewicz w książce Richelieu (PIW, 1995).

Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, wydawnictwo MG, wydanie 2017, tytuł oryginalny: Le trois mousquetaire, tłumacz: nieznany, okładka twarda, stron 652.

słowem malowane-11 kwietnia 2017 r.